Scenario schrijven: stappenplan met tips

Bij filmproductie komt aardig wat kijken. Het klinkt allemaal heel vanzelfsprekend: ervoor gaan zitten met een blocnootje en een pen, een mooi verhaal neerschrijven, een paar acteurs optrommelen en een mooie locatie uitkiezen. Helaas is het niet alleen rozengeur en maneschijn. Er komt ontzettend veel kijken bij het produceren van een video, laat staan bij het produceren van een speelfilm.

Heb je weleens naar de hele aftiteling van een Hollywood productie gekeken en je afgevraagd "hoe is het mogelijk dat hier zoveel mensen aan hebben meegewerkt?" Het 'gedonder' begint allemaal al bij het schrijven van een scenario. Dit is niet hetzelfde als het schrijven van een roman: je moet rekening houden met de bijdragen van iedereen die bij het project betrokken is - van de steracteurs tot de cameraman. Ook ben je gedwongen je te beperken tot wat technisch (en natuurlijk ook financieel) gezien mogelijk is.

Zelf een scenario schrijven, hoe doe je dat?

Het schrijven van een scenario is heel tijdrovend, dat weten we als geen ander. Zelfs het uitleggen wáárom het schrijven van een goed scenario zo tijdrovend is, is tijdrovend. We kunnen het het beste toelichten aan de hand van een reeks concrete stappen met tips in een stappenplan.

Of download ons gratis e-book:

Stap één: een goed idee uitwerken

Zoals met alles geldt: het begint allemaal met een goed idee. Het idee is de kern van de film, de boodschap van het verhaal, in een notendop. Het idee bepaalt waar de film over gaat, wie de hoofdpersoon (protagonist), wie een medestander en wie tegenspeler (antagonist) is. In het idee liggen de uitdagingen besloten die de hoofdpersoon moet overwinnen. Deze obstakels kunnen andere mensen zijn, maar ook immateriële zaken als het wegvallen van een geliefde.

Stap twee: bepaal een premisse of plot

In elk goed verhaal maakt een hoofdrolspeler een ontwikkeling mee. In het plot is deze ontwikkeling verweven. Het is de kunst zo min mogelijk irrelevante informatie te geven. Ook is het knap als je behalve een hoofdboodschap nog verschillende andere premisses in je verhaal verwerkt. Dit zijn de subplots. Denk maar aan een opbloeiende romance in een avonturenfilm. De romance vormt de subplot, terwijl het verslaan van "het kwaad" het hoofdplot is.

Stap drie: logline en synopsis

De kans is groot dat je de term "logline" niet kent. In feite is dit een beschrijving van je verhaal in slechts 1-2 zinnen. Zorg ervoor dat je logline de titel, maar ook het genre bevat. Benoem de hoofdrolspeler en de tegenspeler(s). Laat zien waar en wanneer het verhaal zich afspeelt. De synopsis is wat uitgebreider. Hierin beschrijf je het plot van het verhaal in een paar honderd woorden. Uit de synopsis moet niet alleen duidelijk worden wie precies je hoofdpersoon is, maar ook wat er gebeurt, wanneer het gebeurt, hoe het gebeurt, wie er nog meer van belang is en waarom het gebeurt. De synopsis bevat, met andere woorden: de 5 W's en H.

De 5 W's + H: Wie,wat, waar, wanneer, waarom en hoe.

Stap vier: plot opdelen is sequenties, in scènes

Een verhaal bestaat maar heel zelden uit één scène. Om je verhaal bondig (dus interessant) te houden, is het nodig dat er happen tijd worden overgeslagen. Denk maar eens aan een film over een bankoverval: je kunt de hele bankoverval in beeld brengen, omdat dit super spannend is, maar een film die de héle voorbereiding in beeld brengt is slaapverwekkend. Aan een goed geplande overval gaan eindeloze besprekingen, plus surveillance aan vooraf waarin informatie wordt verzameld, maar verder weinig tot niets gebeurt. Een veldslag kun je in zijn geheel in beeld brengen (langs verschillende invalshoeken), maar een reis per koets van 500 kilometer is een andere zaak. Een goed scenario bestaat uit een snelle opeenvolging van scènes, waarbij het verhaal zich door tijd en ruimte verplaatst, zonder dat er belangrijke informatie verloren gaat. Het is best een uitdaging om te bepalen wat je wel en wat je niet laat zien.

Stap vijf: dieper in de scènes duiken

Duik nu dieper elke scène in en zet ze op volgorde. In een traditionele filmstudio werd dit met kaartjes gedaan. Tegenwoordig is het natuurlijk veel gemakkelijker dit in zijn geheel op de computer te doen. Er ontstaat een ketting scènes, waaruit ook de spanningsboog van de film moet blijken. Is het mogelijk de spanning de hele film vast te houden? Zorg ervoor dat elke scène relevante informatie biedt en als puzzelstukje past in het grotere geheel (het plot). Schrap zoveel mogelijk scènes die niets toevoegen, of die qua toon niet in het verhaal passen.

Stap zes: beknopte beschrijvingen handelingen en situaties

Je kunt nu bij iedere afzonderlijke scène een korte beschrijving maken van wat er precies gebeurt. Welke personages zijn erbij betrokken? Hoe verhouden deze zich tot elkaar? Hoe wil je dit op beeld vastleggen? In deze stap beschrijf je welke indruk de scène op de kijker moet maken.

Stap zeven: opstellen van de dialogen

Met woorden dien je de sfeer en de impressies te ondersteunen die je in de vorige stap naar voren hebt laten komen. Wat een personage zegt, moet passen bij wat er in de scène zelf gebeurt, maar ook aansluiten bij wat bekend is over dat personage. Kortom: het moet geloofwaardig zijn. Onthoud: filmdialoog is anders dan een gesprek tussen twee mensen in het echt. In een film dient elke zin raak te zijn. Er wordt niets overbodigs gezegd. Het wordt ook weleens gezegd dat filmdialoog onrealistisch is maar de indruk geeft realistisch te zijn. Als je naar een interview kijkt, zul je zien dat dit vol "uhm's" en uitweidingen zit. In een film is alles rechttoe rechtaan. Je kunt het zien als de samenvatting van een voetbalwedstrijd: je krijgt niet elk moment in de wedstrijd te zien, maar de samenvatting vertelt je precies wat je weten moet.

Stap acht: vormen van het script

Bij deze stap wordt al het bovenstaande als het ware in elkaar geschoven. Aan de scènes worden dialogen toegevoegd, evenals beschrijvingen van situaties en handelingen. Zo krijg je een totaalbeeld, niet alleen van wat er gebeurt, maar ook van hoe je het in beeld plant te vangen.

Stap negen: puntjes op de I (The devil is in the details)

Een slecht filmscenario zit vol losse eindjes. Er zijn dingen geïntroduceerd die niet goed tot hun recht zijn gekomen. Je kent het wel: in een film zit een scène waarin twee personen hun gevoelens uiten, het lijkt alsof ze gaan kussen… maar het komt er niet van. Dat is geen punt, zolang je op een later punt maar laat zien dat er wel degelijk iets van een opbloeiende relatie tussen beide personages bestaat. Dat kan heel simpel en kort zijn, zoals het vastpakken van de hand van de ander, of het delen van een veelzeggende blik. Laat je echter nooit meer iets zien van een eventuele romance, dan zit er een fout in het script. Het plot is in die zin niet geloofwaardig.

Stap tien: schoonheid toevoegen

Geef je verhaal esthetische meerwaarde. Je kent het wel: je bent dol op een film omdat er van die perfect gestileerde beelden inzitten, of omdat de kostuums zo mooi zijn. Of de film zit boordevol fantastische quotes en oneliners: "May the force be with you", "I'll be back", "Life is like a box of chocolates… You never know what you're going to get", "I'm going to give him an offer he can't refuse", "I love the smell of napalm in the morning", "You talking to me?", "Here's Johnny!" om maar een aantal te noemen. Zorg ervoor dat je iets hebt waarin je uit springt.

Met dit soort extra's wordt jouw scenario memorabel en kun je misschien wel meedingen naar de Oscar voor beste scenario.

Tips voor een goed scenario

Onze eerste tip: verwacht niet dat je scenario in één keer goed is. Dat lukt bij niemand, ook niet bij Steven Spielberg of Stanley Kubrick. De truc zit hem juist in het geduld bewaren om eindeloos te redigeren. Schaaf zoveel mogelijk. Een steen krijgt pas zijn fraaie ronde vorm in de rivier na tal van jaren door het voorbij stromende water te zijn geschuurd. Zo gaat dat ook met een goed verhaal: dit vormt zich niet in één keer - je moet een scenario als wijn laten rijpen.

• Verder is het altijd aan te raden mensen je script te laten lezen, of dat nu professionals zijn, of mensen uit je eigen kennissen- en vriendenkring.

• Bepaal van tevoren een doel: wat wil je precies met je film of video? Als je merkt dat je even zonder inspiratie zit (dat moment zal zeker komen), focus dan op je doel en vraag je bij elke stap af: hoe helpt me dit precies te bereiken wat ik met mijn video bereiken wil?
• Verlies je doelgroep niet uit het oog! Het verhaal hoeft niet iedereen aan te spreken.

Scenario klaar? Draaiboek maken

Schrijf je een scenario voor een film of videoproductie, en is het scenario af? Dan kun je starten met het opnemen van de film of video.

Bij een langere film zul je vaak meerdere productiedagen nodig, met meerdere personen en op verschillende locaties. Om deze filmdagen in goede banen te leiden, is het handig om de dagplanning tot in detail vast te leggen in een draaiboek. Wie moet wanneer en waar aanwezig zijn, en met welke taak? Tips voor het opstellen van je draaiboek en gratis draaiboek template vindd je op de volgende pagina:

Scenario uitgewerkt? Laat je film of video maken door Pro Motion Film

Je filmscenario overeenstemmen met een professioneel filmbedrijf als Pro Motion Film? Als je ambitie hebt en het onderste uit de kan wil halen door films of video's van de bovenste plank te produceren, dan werpt een investering zeker vruchten af. Het filmscenario is als het skelet van je film: zonder skelet valt je film als een pudding in elkaar (denk maar aan die ene Harry Potter scène waarin de botten in Harry's arm worden weggetoverd). Pro Motion film helpt je met de finetuning van een fantastisch video script en vervolgens bij het produceren van de video zelf. Neem vandaag nog contact op als je nieuwsgierig bent naar de mogelijkheden.

Maak scripts voor korte video's

Je kunt natuurlijk ook eerst aan de slag met het schrijven van goede scripts voor korte video's. Bijvoorbeeld voor je bedrijf of YouTube-kanaal. Dat is een stuk eenvoudiger dan meteen beginnen met bioscoopfilm. Ontdek in onze digitale masterclass IJzersterke Scripts Schrijven alle tools en tricks voor het schrijven van sterke video scripts.

Neem direct contact op