Hoe bedenk je een film?

Wie een film gaat bedenken, heeft inspiratie nodig, want zonder inspiratie kom je nergens. Dat klinkt misschien lullig, maar zo is het wel. Gelukkig zal voor de meeste mensen gelden dat een gebrek aan inspiratie niet het probleem is. Je hebt een idee, maar je weet niet hoe je het tot een script moet uitwerken. Geen paniek: in dit artikel geven we nuttige tips en een stappenplan.

Een film bedenken: hoe pak je dit aan?

Hoe begin je met werken aan een film script? Het begint allemaal met een idee. Wie een goed idee heeft, zal dit eerst tot een verhaal moeten uitwerken. Min of meer zoals je aan de opzet van een roman of novelle begint. Grootste verschil: in dit stadium van scriptschrijven hoef je je niet met schoonschrijven bezig te houden. De focus ligt op volledigheid. Laat zien wie de hoofdpersonages zijn, wat het plot is, welke obstakels overwonnen gaan worden, wat het decor is. Al deze punten mag je stapsgewijs uitwerken zonder dat het één vloeiende tekst is.

Tip één: organiseren van alle kernzaken

Een script schrijven is meer dan een fraai verhaal in elkaar knutselen. Wie een roman schrijft, kan zijn of haar fantasie de vrije loop laten - in een fantasiewereld is alles mogelijk, zolang het maar geloofwaardig is. Schrijf je een filmscript? Dan moet je voortdurend letten op wat technisch en financieel haalbaar is. Al je prachtige ideeën moeten in beeld kunnen worden omgezet. Met andere woorden: het is van groot belang dat je met beide voetjes op de grond blijft. Dus: wie zijn je acteurs, hoe ga je filmen, waar ga je filmen en hoe vindt nabewerking plaats.

Tip twee: maak een verhaaloverzicht

Je zou het produceren van een goede video kunnen zien als het spelen van een potje schaak: zonder goede beginopstelling kom je nergens. In het beginspel ontwikkel je je stukken en neem je de strategisch beste velden op het bord in beslag. Zoiets doe je ook als je aan een film werkt. Je begint met een sterke opstelling: een krachtig verhaal. Zorg dat het voor jezelf, maar ook voor anderen duidelijk is wat er precies gaat er gebeuren: wat de reis van A naar B zal zijn. Het script dient als kompas, als Bijbel, als je vastloopt en even niet meer weet wat te doen. Bij elke stap die je zet (elk schaakstuk dat je verplaatst), moet je je afvragen: hoe help ik mezelf hiermee? Hoe draag ik hiermee bij aan mijn uiteindelijke zege? Schuif geen stukken zonder plan.

Tip drie: breng scène voor scène in kaart

Voor je begint met filmen, moet je alles (ja, echt álles) hebben uitgedacht en in kaart hebben gebracht. Daarom moet je een strak overzicht van alle opeenvolgende scènes hebben. Het moet duidelijk wat er in iedere scène wordt gefilmd en wat er moet gebeuren om dit te realiseren. Wees zo gedetailleerd, maar ook zo bondig mogelijk. Gebruik opsommingstekens en andere slimme trucs om zoveel mogelijk informatie in zo weinig mogelijk ruimte kwijt te kunnen.

Tip vier: de karakterlijst

Maak een overzichtelijke en volledige lijst van al je personages. Per (hoofd)personage geef je aan wat hun karakter is, wat ze hebben meegemaakt en bovenal wat hun drijfveer is in het verhaal. Randpersonages hebben minder informatie nodig, al moet je wel opletten dat je hen niet tot "bordkartonnen" figuranten reduceert. Ook randpersonages hebben drijfveren. Wat altijd goed werkt: een personage van een zogenaamde "quirk" voorzien. Een quirk is iets unieks waaraan je hem of haar kunt herkennen. Bijvoorbeeld: een grote stoere sterke man die nergens bang voor is, behalve spinnen, of een gewetenloze slechterik die een zwak heeft voor dieren. Dit geeft je personages diepte, zonder dat je te diep op ze hoeft in te gaan.

Tip vijf: goed omgaan met leegte

Hier is een probleem: je wil veel informatie kwijt, maar de spanningsboog van je publiek is erg klein - als je ze overlaadt met informatie, zullen ze de kluts kwijtraken. Hoe pak je dit aan? Wees bondig. Beperk je tot alleen de strikt noodzakelijk informatie. Promoot je je bedrijf of een speciale actie, verwijs dan door naar je website voor meer informatie, in plaats van alles tot in detail te benoemen. Bespaar op woorden. Meer zeggen met minder is echt een uitdaging.

Tip zes: laat je meevoeren door het verhaal

Elke (script)schrijver zal je vertellen: soms ben je er zo op gebrand het verhaal een bepaalde richting in te sturen, maar kom je eenmaal op het moment suprême aan, besef je plotseling dat het niet gaat werken. Je personages nemen als het ware de regie en sturen het verhaal 'uit zichzelf' een andere richting in. Dat is niets slechts, het is juist een goed teken: je bent zo gefocust op je personage dat je in diens huid gekropen bent en je functie van regisseur even vergeet. Een kijker zal het doorhebben als het personage trouw is aan zichzelf, of dat deze door de hand van de regisseur wordt gestuurd. Als regisseur moet je af en toe ook nederig blijven.

Tip zeven: revisie is de sleutel

Je script in één keer goed? Nee, natuurlijk niet. Hoe graag je ook zou willen: geen enkel script is in één keer perfect. Waarom? Omdat er domweg te veel dingen zijn om aan te denken. Ga je je script herlezen, dan zul je merken dat er nog tal van losse eindjes zijn en dat personages soms tegenstrijdige dingen doen. Geen paniek: tijdens de revisie poets je alle 'foutjes' weg.

Inspiratie opdoen voor een goed film script

Inspiratie heb je als het goed is al. Maar hoe zet je die inspiratie om in resultaten? Let hier op:

• Hou de verhaallijn (de rode draad) compact: heb een duidelijk begin, middelpunt en slot. Wijk niet teveel af. Enkele subplots is goed, maar het moeten er geen twintig worden.

• In een goed film script schrijf je voor een bepaalde locatie: in plaats van een locatie bij de scène uit te zoeken, kies je eerst een locatie voor het type scène en schrijf je de scène vervolgens zo dat deze naadloos op de locatie aansluit.

• Zorg dat je tijdens het filmen veel korte shots gebruikt (soms zo kort als 1 of 2 seconden), hoe meer shots je hebt, uit hoe meer invalshoeken, hoe beter je kunt combineren.

Wat maakt een film goed?

Het is lastig te bepalen wat een film goed maakt. Vaak hangt het samen met smaak. Wel is het zo dat een stuk makkelijker is om te bepalen of een film slecht is. Een slechte film is: niet origineel, heeft geen duidelijke of belangrijke boodschap, heeft slecht acteerwerk, slechte shots en een slechte nabewerking. Meestal is in één oogopslag duidelijk of iets kwaliteit heeft of niet.

Rol van het script

Een script moet meer zijn dan alleen duidelijk. Kijk maar eens het volgende: politieman pakt boefje - vrede op aarde. Dat klinkt als het script van een geflopte B film, maar helder is het wel. Het probleem? Er wordt een veel te zwartwit beeld geschetst. Wie zegt bijvoorbeeld dat de politieman niet corrupt is en de boef stiekem geen volksheld? Geen enkel personage is 100% goed of 100% slecht. Voeg daarom grijstinten toe. Hoe meer grijstinten, hoe meer diepte.

Aandacht voor licht en scherpte

Licht en scherpte geven je script diepgang. Denk maar aan het verschil tussen een donkere hemel ("donkere wolken pakken zich samen") en een blauwe hemel vol zonnestralen. Je bedenkt er onmiddellijk een stemming bij. Met scherpte creëer je diepte: je kunt focus leggen. Zijn er twee personen in beeld, maar is de één wazig en de ander haarscherp? Dan word je vanzelf de belevingswereld ingetrokken van de persoon die haarscherp in beeld is gebracht. Wat loont? Tijdens het schrijven anticiperen op wat je met licht en scherpte kunt bereiken.