Camera instellen: vergeet niet deze 10 instellingen!

Ooit naar een mooie foto of een professioneel ogend filmpje van iemand gekeken waarbij het hele plaatje simpelweg klopt en je afgevraagd hoe ze dat nou voor elkaar krijgen? Of je nu gaat filmen of fotograferen, voor de mooiste shots is het belangrijk dat je camera goed is ingesteld. Wanneer de instellingen optimaal zijn kun je namelijk zorgen dat je precies het resultaat krijgt dat je beoogt.

Ook zo'n mooi resultaat behalen met jouw film- of fotoproject? Vergeet dan deze tien belangrijke camera instellingen niet.

Verschillende instellingen voor film- en fotoprojecten

Sommige basisinstellingen zitten op elke camera, ook de camera op je telefoon. Andere instellingen zijn meer geavanceerd en zullen niet altijd op elke camera beschikbaar zijn.

Ook zijn de instellingen van de camera voor films net even anders dan foto's, omdat de techniek die er gebruikt wordt ook anders is. Per checklist item zullen we eventuele verschillen per foto- of filmproject toelichten.

1. Diafragma

Door de diafragma aan te passen kan je zorgen dat er meer of minder licht de lens binnenvalt. De diafragma wordt op de meeste camera als een F met een getal erachter aangeduid, bijvoorbeeld F 3.5. Hoe lager het F-getal is, hoe groter de opening van de lens wordt en hoe lichter het beeld wordt. Andersom geldt dan ook: hoe hoger het F-getal, hoe donkerder het beeld wordt. Door het aanpassen van het diafragma kan je ook met scherpte spelen. Veel mensen vinden een wazige achtergrond, met een scherp onderwerp daar voor erg mooi. Dat kun je voor elkaar krijgen door met het diafragma te spelen. Met een zeer lage F-waarde, bijvoorbeeld 1.7 kan het goed mogelijk zijn om een onderwerp op de voorgrond scherp en de achtergrond wazig te maken. Wanneer je de F-waarde vervolgens verhoogt zal het beeld donkerder, en de achtergrond scherper worden.

Op de meeste lenzen staat aangegeven wat het bereik van het diafragma is. Wil je veel spelen met scherpte? Zorg dan dat je een lens hebt die het mogelijk maakt om een lage F-waarde in te stellen. Deze lenzen zijn over het algemeen wel wat duurder. Telefooncamera's hebben vaak ingebouwde filters waarbij het effect van een diafragma instelling wordt nagebootst.

2. Sluitertijd

Ook wel belichtingstijd genoemd. Wanneer je een beeld om wilt zetten in een foto of video dan heeft je camera daar licht voor nodig. Dat licht moet op de sensor komen. De sluitertijd stelt je in staat om te bepalen hoe lang de lensopening van de camera open staat om dat licht op te vangen. Bij een lange sluitertijd vang je veel licht, bij een korte sluitertijd vang je weinig licht. En welke sluitertijd jij nodig hebt, hangt af van wat je wilt bereiken. Stel dat je een sporter fotografeert. Wil je een beweging bevroren en scherp vastleggen? Dan heb je een snelle sluitertijd nodig, bijvoorbeeld 1/1000 (één duizendste van een seconde). Wil je juist de beweging laten zien, kies dan voor een langzamere sluitertijd, zoals 1/50.

3. Frames per seconde (Frame rate)

Voor video is de framerate (aantal beelden per seconde) of FPS van invloed op de sluitertijd. Stem de sluitertijd af op de framerate die je gebruikt. Het gemiddelde voor film is 24 beelden per seconde, waar een sluitertijd van 1/50 bij past. Wanneer de frame rate stijgt naar bijvoorbeeld 60, dan pas je ook de sluitertijd aan, in dit geval naar 1/120. In de regel geldt: hoe hoger de FPS, hoe soepeler het beeld beweegt. Wil je bijvoorbeeld heel snelle bewegingen vloeiend vastleggen, dan kies je voor een hogere FPS en dus ook voor een snellere sluitertijd.

4. Resolutie / pixels

De resolutie is het aantal horizontale en verticale pixels in je film of foto. En hoe hoger de resolutie, hoe meer details je ziet. De bekendste resolutie in film is bijvoorbeeld: 1920 x 1080 (Full HD of 4K). Vaak denken we dat hoe hoger de resolutie, hoe beter het is, maar dit is niet altijd het geval. Het hangt volledig af van wat je met de foto of film van plan bent. Film je bijvoorbeeld in 4K kwaliteit, maar speel je de film af op een klein schermpje dat geen 4K ondersteund, dan zie je het beeld dus tóch niet in 4K en had een lagere resolutie volstaan.

5. Log / Raw

Een LOG is een logaritmisch beeldprofiel waarin je kunt filmen. Het beeldprofiel waar standaard in gefilmd wordt is REC-709:

• wit 100%
• zwart 0%
• grijs 50%

Bij LOG is dit helemaal anders:

• wit 85%
• grijs 63%
• zwart 22%

Het resultaat van deze methode is een beeld met heel weinig contrast. Het lijkt daarbij of er een soort mist over het beeld heen hangt. Dit is dan ook niet geschikt zonder nabewerking. Niet geschikt voor een snel filmpje dus, maar wel geschikt voor een filmische setting, waarbij je dankzij LOG heel veel mogelijkheden hebt in de nabewerking.

Bij fotocamera's noemen we dat (min of meer) zelfde principe RAW, waarbij LOG voor bewegend en RAW voor stilstaand beeld is.

6. Auto of manual

Het verschil tussen het filmen en fotograferen van beeld in auto- of manual (automatisch of handmatig) is groot. Het betekent dat je de camera de controle geeft over de instellingen wanneer je in de automatische modus filmt of fotografeert. Dit in plaats van dat je er directe controle over hebt. Fotograferen en filmen in de handmatige modus kan spannend zijn, omdat je meer creatieve controle krijgt met de camera dan het geval is met de automatische modus. De kans dat er iets mis gaat is natuurlijk groter bij de handmatige instellingen. Dat is één van de belangrijkste redenen waarom onervaren fotografen de neiging hebben om voor de automatische modus te kiezen, waarin instellingen voor bijvoorbeeld gezicht- of lach herkenning zijn voorgeprogrammeerd.

7. Interne beeldstabilisatie

Beeldstabilisatie zorgt ervoor dat de gemaakte beelden gestabiliseerd worden. Dit houdt in dat de beeldstabilisatie jouw bewegingen corrigeert. Dat is prettig, want het is namelijk haast niet te doen om een camera helemaal stil en zonder bewegingen vast te houden. Wanneer je kiest voor een langere sluitertijd is de kans groot dat ademhaling al een bewogen beeld oplevert. Een statief kan daarvoor een oplossing zijn, maar wanneer je kiest voor beeldstabilisatie kan je ook zonder een statief scherpe beelden schieten, ook met een lange sluitertijd.

8. De regel van derden (grid)

De regel van derden is een compositie richtlijn die veel voor video en fotografie wordt toegepast. Het beeld wordt hierbij opgedeeld in drieën, zowel horizontaal als verticaal. Dat wil zeggen: deel het beeld op in in drie verticale delen, en plaats vervolgens nog eens twee horizontale lijnen, waardoor je dan 9 vakjes creëert. Elementen die de aandacht verdienen plaats je vervolgens op een snijvlak van de lijntjes, in plaats van simpelweg gecentreerd. Dat werkt voor zowel fotografie als voor video zo, probeer maar eens uit.

9. Focus peaking

Focus peaking wordt gebruikt voor het handmatig scherpstellen van foto's en video's en is in real-time beschikbaar op sommige camera's. De software in je camera zoekt dan naar onderdelen in beeld met een hoog contrast. Die delen worden vervolgens met een kleur gemarkeerd. Je kunt dan dus direct zien waar je op scherp stelt, voordat het beeld geschoten is. Focus peaking staat ook bekend als MF-peaking en peaking. Nog niet elke camera beschikt over deze functionaliteit, maar de meeste high-end moderne camera's wel.

10. Gamma

De gamma waarde of de gammacorrectie helpt om aan te passen hoe een afbeelding op het scherm wordt weergegeven. Als dit niet op de juiste manier gebeurt kan een afbeelding er te donker of vaag uitzien. Gamma herverdeelt de tonen in het beeld naar hoe ze oorspronkelijk waren. Gammacorrectie zorgt er zo voor dat de zwart- en wittinten van het beeld onaangetast blijven, terwijl de middentonen wel worden aangepast.

Fotobewerkingssoftware en -apps houden het neutrale gamma vaak op 1. Als de gammawaarde met 2 verhoogd wordt, wordt het helderheidsniveau gekwadrateerd, terwijl het beeld met een half vermogen donkerder wordt bij een waarde van 0.5.

Gamma wordt vaak gebruikt in combinatie met andere aanpassingen zoals helderheid, contrast en kleurbalans om zo het perfecte beeld te krijgen.

Bekijk hier een compleet overzicht met nog veel meer film en fotogerelateerde begrippen